حاجی فیروز را بهتر بشناسید - وبلاگ شهبازی

به گزارش وبلاگ شهبازی، حاجی فیروز یکی از نماد های مشهور ایران باستان است. در ایام نوروز او را با شکل و شمایل مشخصی در مکان های مختلف می بینیم که با خواندن اشعار مخصوص و تنبک زدن، مژده آمدن فصل بهار را می دهد.

با نزدیک شدن به سال نو، در کوچه و خیابان های شهر، افرادی را می بینید که با لباسی قرمز، کلاهی مخصوص و چهره ای سیاه، در حالی که تنبک و دایره زنگی در دست دارند، اشعاری از قبیل ارباب خودم سامبولی بلیکم می خوانند. حاجی فیروز یکی از نماد های نوروزی ما ایرانی ها محسوب می شود که ریشه در تاریخ و اسطوره های ایران باستان دارد. در این مقاله بیشتر با شخصیت نمادین حاجی فیروز آشنا خواهید شد. پس تا انتهای مقاله با وبلاگ شهبازی همراه باشید.

آنچه در ادامه درباره حاجی فیروز می خوانید:

• حاجی فیروز کیست؟
• نگاهی به پیشینه حاجی فیروز
• پایکوبی حاجی فیروز
• شعر حاجی فیروز
• عکس حاجی فیروز
• فلسفه حاجی فیروز
• چرا حاجی فیروز سیاه است؟
• چرا حاجی فیروز گدایی می نماید؟

حاجی فیروز کیست؟

حاجی فیروز یکی از شخصیت های نمادین ایرانیان در شروع سال نو است که از دیر باز در فرهنگ ما حضور داشته است. حاجی فیروز با لباسی مخصوص و چهره ای سیاه، ساز هایی مثل تنبک و دایره زنگی می زند. در ایام نوروز در پیاده رو، کوچه و بازار و خیابان ها می توانید آن ها را ببینید که اشعاری به زبان محاوره می خوانند و مردم را مسرور می نمایند.

نگاهی به پیشینه حاجی فیروز

دکتر مزداپور در شرح این پیشینه می نویسد:

زمانی که الهه تموز که ایشتر نام دارد، برای ازدواج شاه دوموزی را در نظر می گیرد، روزی ایشتر به دلایلی نا معلوم به زیر زمین سفر می نماید. با ورود او به زیر زمین، جریان باروری و حیات در زمین متوقف می شود. خدایان برای برطرف این مشکل تصمیم می گیرند، دوموزی را به زیر زمین بفرستند. وقتی دوموزی به زمین باز می شود، فصل بهار شروع می شود. او هنگام بیرون آمدن از زیر زمین، تنبک و دایره زنگی در دست داشته و صورتش کاملا سیاه بوده است. به این ترتیب حاجی فیروز در پیشینه اساطیری ما شکل گرفته است.

پایکوبی حاجی فیروز

حاجی فیروز با حرکات موزونی که انجام می دهد و اشعاری که می خواند، نوید دهنده نوروز و رسیدن فصل نو است.

شعر حاجی فیروز

شعر هایی را که از حاجی فیروز در ایام نوروز می شنوید، می توانید در این قسمت مشاهده کنید:

حاجی فیروزه

حاجی فیروزه، سالی یه روزه

همه می دونن، منم می دونم

عید نوروزه، سالی یه روزه

ارباب خودم

ارباب خودم، سامبولی بلیکم

ارباب خودم، سرتو بالا کن

ارباب خودم، لطفی به ما کن

ارباب خودم، به من نیگا کن

ارباب خودم، بزبز قندی

ارباب خودم، چرا نمی خندی

بشکن

بشکن بشکنه، بشکن!

من نمی شکنم؛ بشکن

اینجا بشکنم یار گله داره

اونجا بشکنم یار گله داره

هر جا بشکنم یار گله داره

این سیاه بیچاره چقد حوصله داره!

عکس حاجی فیروز

در این قسمت عکس هایی از حاجی فیروز در مکان های مختلف را مشاهده می کنید.

فلسفه حاجی فیروز

مهرداد بهار، اسطوره شناس برجسته کشور، حاجی فیروز را با جشن های باستانی سیاوش پیوند می دهد. سیاوش خود نیز نمادی از زنده شدن دوباره یا نوزایی است. آن گونه که در افسانه ها آمده است، سیاوش با گذر از آتش دوباره متولد می شود. در داستان های اسطوره ای نیز روایت هایی مبنی بر روییدن گیاه از خون سیاوش وجود دارد که این گیاه به پرسیاوشان مشهور است. لباس قرمز حاجی فیروز، نماد روی آوردن به شادی است و تحولی بزرگ در زندگی را نشان می دهد. حاجی فیروز به ما شادمانی در شروع سال نو را یاد آوری می نماید.

بعضی دیگر حاجی فیروز را همان عمو نوروز می دانند که در جاهای مختلف ایران، با نام های متفاوتی شناخته می شود. پیر بابا، آروس، ننه مریم، بی بی نوروزک، تعدادی از این نام ها هستند که همه آن ها پیغام آوران نوروز محسوب می شوند؛ اما باید توجه داشت نماد حاجی فیروز با تمام این شخصیت ها فرق دارد و هر یک فلسفه وجودی خاص خود را دارند.

در این بین بعضی حاجی فیروز را به علت چهره شبیه به برده ها و لباس های مضحک، نمادی نژاد پرستانه می دانند که از دوره های برده داری در ایران به جا مانده است. این در حالی است که مورخان، حاجی فیروز را نماد فردی آزاده می خوانند که خنده و شادی را روی لب ها می آورد.

چرا حاجی فیروز سیاه است؟

یکی از ایراد هایی که به حاجی فیروز می گیرند، آن است که چرا او برخلاف بابانوئل، چهره ای سیاه دارد. چهره سیاه حاجی فیروز به معنی تمام شدن نا پاکی ، سیاهی و تاریکی در زندگی افراد و به نوعی مژده دهنده فصل بهار است. حاجی فیروز نماد بازگشت سیاوش به دنیا مادی ما است و چهره سیاه او خبر از آمدن او از دنیای مرده ها می دهد.

در فولکور هلند نیز شخصیتی به نام پیتر سیاه وجود دارد که به حاجی فیروز شباهت بسیار دارد. او به همراه نیکلاس قدیس است و در جشن های محلی مردم را شاد می نماید.

چرا حاجی فیروز گدایی می نماید؟

بعضی نسبت به پول گرفتن حاجی فیروز بدبین هستند و آن را به اشتباه با هدیه دادن بابا نوئل مقایسه می نمایند. این نوع قضاوت درباره حاجی فیروز، برخاسته از عدم آگهی نسبت به پیشینه تاریخی این شخصیت است و دیدگاه های علمی، آن را رد می نمایند. اگر بنا بر مقایسه باشد، در فرهنگ ما شخصیت عمو نوروز نیز مانند بابانوئل هدیه می دهد و چهره زیبا و دلنشینی هم دارد.

اینکه بعضی با لباس حاجی فیروز گدایی و تکدی گری می نمایند، مسئله است که لزوما ربطی به نیازمند بودن و گدایی شخصیت باستانی حاجی فیروز ندارد و باید آنالیز های دقیق تری از سوی مسئولان روی آن صورت بگیرد.

حاجی فیروز که با نام های عمو پیروز و خواجه پیروز نیز شناخته می شود، در روز های ابتدایی سال همراه عمو نوروز نوید آمدن بهار را به مردم می دهد.

جمع بندی

وجود حاجی فیروز از دیر باز در فرهنگ ما و رسیدن او به نقطه کنونی، نشان دهنده حفظ و استمرار فرهنگ باستانی در کشور ما است. هر چند ممکن است در این بازه طولانی، حاجی فیروز متناسب با فرهنگ زمانه دستخوش تغییراتی شده باشد؛ اما تغییر و سنت شکنی های افراطی در این شخصیت، کاری ضدفرهنگی به شمار می رود و باید در حفظ این نماد باستانی هر چه بیشتر کوشش کرد.

پرسش های متداول

حاجی فیروز کیست؟

حاجی فیروز یکی از نماد های مشهور ایران باستان است که با لباسی قرمز، کلاهی مخصوص و چهره ای سیاه، در حالی که تنبک و دایره زنگی در دست دارند، اشعاری از قبیل ارباب خودم سامبولی بلیکم می خوانند.

حاجی فیروز نماد چیست؟

لباس قرمز حاجی فیروز، نماد روی آوردن به شادی است و تحولی بزرگ در زندگی را نشان می دهد.

چرا چهره حاجی فیروز سیاه است؟

چهره سیاه حاجی فیروز به معنی تمام شدن نا پاکی ، سیاهی و تاریکی در زندگی افراد و به نوعی مژده دهنده فصل بهار است.

نام های دیگر حاجی فیروز چیست؟

حاجی فیروز که با نام های عمو پیروز و خواجه پیروز نیز شناخته می شود.